วันที่ 27 เมษายน 2567 ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์นักวิชาการด้านทะเลและสิ่งแวดล้อม และอาจารย์ประจำภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ซึ่งเกาะติดสถานการณ์แนวปะกะรังฟอกขาวในประเทศไทย ได้โพสต์เฟซบุ๊ก Thon Thamrongnawasawat บอกว่า ผมดูกราฟอุณหภูมิน้ำของ เครือข่ายติดตามปะการังฟอกขาว (กรมทะเล/กรมอุทยาน/อาสา) ด้วยความตกใจ 34 องศา !!! ผมเคยเจอปะการังฟอกขาวครั้งใหญ่มาหลายหน แต่ผมไม่เคยเห็นน้ำร้อน 34 องศา

ไม่เคยเลย จะพยายามคิดแค่ไหนก็บอกได้ว่าไม่เคย ถ้าเคยต้องจำแน่นอน น้ำทะเลร้อน 34 องศามันบ้าไปแล้ว!! ไม่ใช่ที่ผิวน้ำ แต่เป็นที่ความลึก 3-5 เมตร (ขึ้นกับน้ำขึ้น/น้ำลง) เป็นความลึกมาตรฐานที่เราติดตั้งเครื่องบันทึกข้อมูลอุณหภูมิน้ำในแนวปะการัง

เมื่อเทียบกับน้ำในช่วงเวลาเดียวกัน (สังเกตจุดสีเทาเทียบจุดสีม่วง) น้ำปีนี้ร้อนกว่าปีที่แล้ว 2 องศา คงต้องตรวจสอบทางวิชาการอีกที แต่ผมคิดว่านี่อาจจะเป็น “ครั้งแรก” ของทะเลไทยที่น้ำร้อนถึง 34 องศาเซลเซียส (ที่ความลึกเดียวกัน) เคยพูดเล่นๆ ว่าอีกไม่นานอ่าวไทยจะเป็นบ่อออนเซนขนาดยักษ์ แต่ตอนนี้มันชักกลายเป็นเรื่องไม่เล่นแล้ว

น้ำออนเซน 38 องศา ตอนนี้ขาดอีกแค่ 4 องศา

ด้วยความร้อนขนาดนี้ ปะการังที่ชุมพรและพื้นที่ใกล้เคียง น่าเป็นห่วงที่สุด แต่ที่อื่นก็อย่าวางใจ โดยเฉพาะภาคตะวันออกที่เริ่มมีรายงานฟอกขาวเข้ามา ในอันดามันก็ต้องระวัง เพราะนักดำน้ำที่ไปมัลดีฟส์ เริ่มแจ้งมาแล้วว่าปะการังแถวนั้นบางจุดเริ่มซีด/ฟอกขาวขั้นต้น หากเพื่อนธรณ์พบเจอปะการังฟอกขาวที่ไหน รีบแจ้งเข้ามาเลย หรือจะแจ้งตรงไปที่ Lalita Nan Putchim เธอเป็นคนรวบรวมและนำเสนอข้อมูลทางเครือข่ายปะการังฟอกขาว

ขอดูกราฟอีกทีเพื่อความมั่นใจ แม้จะมีแตะอยู่เพียงไม่กี่วัน แต่นั่นคือ 34 องศา ตัวเลขที่ไม่เคยคิดว่าจะได้เห็นในชีวิตนี้ พูดเรื่องโลกร้อนมา 35 ปี เริ่มจากสมัยอ.สุรพลสั่งให้ผมไปค้นแล้วเอาไปพูดให้คนอื่นฟัง สมัยนั้นต้องพูดให้ตื่นเต้น คนจะได้กลัวบ้าง โลกร้อนมันแย่ ทุกอย่างแปรปรวน น้ำจะร้อน ปะการังจะตาย ปูปลาจะหนีไป

แต่คนพูดก็ไม่เคยคิดฝันว่าจะเจอทะเลเดือดขนาดนี้ กลายเป็นว่าคำขู่กลายเป็นเรื่องเด็กๆ ไปเลยเมื่อเจอกับของจริง เราทำกับโลกขนาดไหน น้ำถึงร้อนได้ขนาดนี้ ???? 34 องศา !บ้าไปแล้ว

เส้นวิกฤตปะการังฟอกขาว คือ 30.5 องศา แต่ที่ระยอง-ตราด 33 องศา

เมือ่วันที่ (26 เมษายน 2567) อ.ธรณ์ เผยสถานการณ์ปะการังฟอกขาวบริเวณอ่าวไทย จ.ระยอง และจ.ตราด ว่า อุณหภูมิน้ำทะเลเกิน 33 องศา ! ปะการังเริ่มฟอกขาวในบางพื้นที่ ! 33 องศาเป็นตัวเลขที่น่าตกใจ สมัยก่อนช่วงหน้าร้อนน้ำทะเลจะวนอยู่แถว 30-31 องศา แต่ 4-5 ปีที่ผ่านมา โลกร้อนเริ่มส่งผล อาจมีบางปีน้ำร้อนจนทะลุ 32 องศาในช่วงปลายเมษายน และบางปีอาจพุ่งขึ้นไปแตะเส้น 33 องศาช่วงพฤษภาคม แต่เป็นแค่ “แตะ” ในระยะเวลาสั้นๆ

ลองดูกราฟก็ได้ครับ เส้นสีเทาคืออุณหภูมิน้ำในปีที่แล้วที่เกาะมันใน ระยอง จะเห็นว่าแตะ 33 องศาอยู่นิดหน่อย แต่ปีนี้ แค่มีนาคม น้ำที่เกาะกระดาด ตราด ชนเส้น 33 องศามาเป็นระยะ พอถึงสงกรานต์ น้ำที่เกาะมันในร้อนจนทะลุ 33 องศาอย่างต่อเนื่อง

ข้อมูลนี้มาจากกรมทะเล เครื่องเดิมจุดตรวจเดิม ไม่ต้องสงสัยในเรื่องความไม่เที่ยงตรง “ทะเลเดือด” หมายถึง “น้ำร้อนเร็วกว่าปรกติ” และ “ร้อนมากกว่าปรกติ” สิ่งที่น่ากลัวคือเมื่อดูจากกราฟปีก่อน (เส้นดำ) จะเห็นว่าปลายเมษายนเพิ่งแตะพีคของน้ำร้อน น้ำจะร้อนจัดต่อเนื่องไปจนถึงช่วงกลาง/ปลายพฤษภาคม เมื่อฝนตกจริงจังต่อเนื่องเมื่อไหร่ ทะเลถึงจะเย็นลง

พอดูจากสภาพแวดล้อมแล้ว เราคงไม่ได้เห็นฝนในระยะอันสั้น หมายถึงทะเลจะเดือดต่อไปอีก 2-3 สัปดาห์ ซึ่งนั่นน่าเป็นห่วงมากครับ

เส้นวิกฤตปะการังฟอกขาวที่ใช้กันทั่วโลกคือ 30.5 องศา

จะเห็นว่าน้ำร้อนเกินวิกฤตแบบต่อเนื่องมาตั้งแต่มีนาคม ปะการังไทยอึดมาก หากเป็นต่างประเทศ เจออุณหภูมิน้ำขนาดนี้ คงฟอกขาวไปหมดแล้ว แต่ของเรายังทนได้ จะทนอย่างไร ทุกอย่างย่อมมีขีดจำกัด ถึงตอนนี้เริ่มมีรายงานปะการังฟอกขาวขั้นต้นจากบางที่ในอ่าวไทย

ขั้นต้นหมายถึงสีซีด มีฟอกบ้างเป็นบางก้อน โดยเฉพาะในเขตน้ำตื้น 10-20% แต่น้ำร้อนแบบนี้ต่อไป เราจะเจอปรากฏการณ์ “พรึ่บเดียวขาวโพลน” พรึ่บเดียวขาว หมายถึงปะการังจะฟอกอย่างเร็วในเวลาแค่ 1-2 สัปดาห์ อันที่จริง บางแห่งถึงขั้นเห็นความเปลี่ยนแปลงแบบวันต่อวัน

นอกจากปะการัง ยังมีสัตว์อื่นที่ฟอกขาวจนอาจตาย เช่น หอยมือเสือ ดอกไม้ทะเล ฯลฯ จึงอยากฝากเพื่อนธรณ์ไว้ ช่วยกรมทะเล/กรมอุทยาน คอยเฝ้าดูทะเลของเราอย่างใกล้ชิด ทั้งในฝั่งอ่าวไทยและอันดามัน

หากพบเจอรีบแจ้งหน่วยงาน หรือจะบอกมาทางผมก็ได้ เราทำงานร่วมกันเป็นเครือข่าย ทางกรมทะเล/กรมอุทยาน มีแผนรับมือเป็นขั้นตอนไว้แล้ว ผมเคยเล่าแล้ว ด้วยสถานการณ์แบบนี้ ผมและทีมจากคณะประมง คงต้องไปทะเลอีกครั้ง ใจจริงแล้วไม่อยากเลย ไม่อยากเห็นปะการังตาย ไม่อยากเหนื่อยกับความพินาศจากทะเลเดือด แต่เราจะทิ้งเธอไปได้ยังไง ? จะเดือดแค่ไหน ธรณ์ก็จะไปครับ